Năm 2009, trong khi lấy cát ở sông Hồng để xây dựng nhà ở, ông Nguyễn Hồng Thái và bà Lê Thị Thư, thị trấn Hưng Hóa, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ đã phát hiện một hiện vật đồng cổ. Thấy hiện vật có hình dáng và hoa văn lạ, gia đình đã gìn giữ và bảo quản nguyên trạng. Sau khi được cán bộ Bảo tàng Hùng Vương tiếp xúc, nhận thấy hiện vật này là chiếc dao đồng Đông Sơn quý hiếm, đã vận động gia đình giao lại cho Bảo tàng.
Ngày 28/6/2023, Bảo tàng Hùng Vương đã tổ chức Lễ tiếp nhận hiện vật chiếc dao đồng và trao Giấy chứng nhận cho gia đình ông bà hiến tặng .
Trong lễ tiếp nhận, trò chuyện với đại diện Bảo tàng Hùng Vương, bà Lê Thị Thư chia sẻ: “Gia đình có nguyện vọng hiến tặng hiện vật bởi mong muốn lan tỏa văn hóa của dân tộc. Gia đình đã may mắn tìm được hiện vật cổ, nay muốn trao gửi Bảo tàng lưu trữ, bảo quản, trưng bày để nhiều người tới tham quan biết đến, con cháu các đời sau kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử của ông cha ta.”
Hiện vật là chiếc dao đồng cổ, hiện trạng nguyên vẹn, hình thức gần như loại kiếm ngắn. Chiếc dao đồng có kích thước: dài 28,4 cm; chuôi dài 8,8 cm; lưỡi dài 19,6 cm; chắn tay hình ô van: rộng 5 cm.
Chuôi dao hình trụ rỗng, hai phía cán chuôi loe.Trên chuôi đúc 3 đường chỉ nổi bao quanh chia thành 4 đoạn. Trên 2 mặt chuôi đúc nổi các băng hoa văn đối xứng theo từng đoạn: hoa vặn thừng tết hình chữ S cuốn, hoa văn chữ X đầu xoắn và đoạn dưới chuôi là hoa văn hình răng cưa.
Lưỡi dao được đúc hai mặt đối xứng hình lá lúa, như hình tam giác cân, đầu nhọn, phần dưới loe, trên hai mặt lưỡi dao đúc nổi hoa văn hình lưỡi kiếm và vòng tròn chấm giữa gần chữ S.
Dao đồng có lớp patin màu xanh rỉ đồng xám, có nhiều vết loang che phủ hoa văn.
Qua xem xét hình dáng và hoa văn đúc nổi trên dao đồng, chúng tôi cho rằng dao đồng được đúc bằng khuôn hai mang với kỹ thuật tinh xảo.
Dao đồng này là loại hình vũ khí lạnh thuộc văn hóa Đông Sơn, niên đại trong khoảng thời gian từ thế kỷ 3 – 2 trước Công Nguyên, cách ngày nay 2200 – 2500 năm.
Chiếc dao đồng cổ được hiến tặng cho Bảo tàng Hùng Vương là hiện vật quý, có giá trị lịch sử cao, là nguồn tư liệu góp phần lan tỏa văn hóa Đông Sơn, thời kỳ các vua Hùng dựng nước, phục vụ công tác trưng bày giới thiệu đến với công chúng yêu thích bảo tàng, lịch sử thời kỳ Hùng Vương.
Phát hiện chiếc dao đồng cổ ở Phú Thọ có trang trí mới lạ, chẳng những bổ sung vào kho vũ khí thời dựng nước đầu tiên mà còn góp phần tăng cường hiểu biết về nghề đúc đồng cổ trên mảnh đất Phong Châu lịch sử.
Mỗi hiện vật là một câu chuyện riêng, là kỉ niệm hay công sức tìm kiếm, sưu tầm của mỗi người làm công tác bảo tàng. Việc hiến tặng hiện vật để trưng bày tại các bảo tàng là hành động văn hóa cần được biểu dương, lan tỏa tới nhiều người, đặc biệt là thế hệ trẻ biết đến những vật dụng đã gắn bó với đời sống nhân dân hay một giai đoạn lịch sử, một giá trị văn hóa của cộng đồng. Từ đó, lan tỏa thêm tình yêu lịch sử, những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Đỗ Thị Kim Hương – Phòng Sưu Tầm Bảo quản – Bảo tàng Hùng Vương